Deze ontwerpers willen dat je hun werk niet alleen ziet, maar vóélt
De toekomst van ontwerpen is zintuigelijk
Immersive Design is zo’n term die je de laatste tijd steeds vaker hoort. Een beetje mysterieus misschien, soms zelfs wat technisch of abstract. Maar wat betekent het nou écht om een ontwerp 'immersive' te maken? En hoe verandert deze manier van ontwerpen ons vak, het onderwijs — en de rol van de ontwerper?
We spraken erover met Iris Hobo, docent bij de opleidingen Interior Design (ID) en Interior Brand Identity (IBI) aan Saxion, met een achtergrond als designmanager bij o.a. Studio Wit, Radboudumc en Panton, én met Thyrza Coenraad, ook docent bij ID en IBI - en daarnaast werkzaam als social designer, theatermaker en oprichter van puntCO, die werkt op het snijvlak van performance, participatie en ruimtelijk ontwerp.
Beiden gebruiken Immersive Design als een manier om gebruikers niet alleen iets te laten zien, maar vooral iets te laten ervaren. Ze nemen ons mee in wat zij zien als een noodzakelijke verschuiving in het vak: van ontwerpen voor het oog naar ontwerpen voor het gevoel — diep, empathisch en gelaagd.
Niet alleen zien, maar echt beleven
Volgens Iris begint Immersive Design bij een zintuigelijke ervaring. “Het gaat om een ruimte die iets met je doet,” vertelt ze. “Je ziet het niet alleen, je ruikt het, voelt het, hoort het. Alles om je heen speelt mee.”
Die ervaring kan versterkt worden met technologie — zoals projecties, geluid of VR — maar hoeft zeker niet altijd high-tech te zijn. “Soms is het net zo krachtig als je iemand een kop koffie laat ruiken bij een presentatie over een koffiebranderij,” zegt Iris. “Dat doet zóveel met de beleving. Het is die laag over de realiteit heen die het bijzonder maakt.”
Via participatief theater worden vergeten plekken opnieuw verbeeld, niet vanuit stenen of cijfers, maar vanuit ervaring, emotie en verbondenheid. Een archief van herinnering in plaats van statistiek.
Van hoofd naar hart: de kracht van empathie
Thyrza Coenraad benadrukt dat het bij Immersive Design niet alleen gaat om indruk maken, maar om iets overbrengen: “Je wil dat mensen niet alleen begrijpen wat je bedoelt, maar het ook voelen.”
Volgens haar helpt Immersive Design ons om van cognitieve empathie (ik snap het) naar emotionele empathie (ik voel het) te gaan. “Dat maakt een ontwerp overtuigender. Een ruimte wordt geen plaatje, maar een ervaring die je bijblijft.”
Het begint altijd bij het verhaal
Een Immersive ontwerp start volgens Iris nooit bij de techniek. “Het begint bij ‘the big idea’ — wat wil je vertellen, en waarom?” De technologie is ondersteunend, en komt pas daarna. “Je kiest de juiste middelen op basis van wat je wilt bereiken, niet andersom.”
Ook in het creatieve proces blijft die intentie leidend. “Je werkt met persona’s, doet interviews, onderzoekt de context. Pas als je dat scherp hebt, kies je de juiste vorm: een VR-ervaring, een geurinstallatie, een interactieve ruimte.”
Onderwijs als proeftuin
Binnen Saxion krijgt Immersive Design steeds meer plek, onder andere in de minor Immersive Spatial Design en in thematische projecten. “Het mooie is dat je het door het hele ontwerpproces heen kunt gebruiken,” legt Iris uit. Van onderzoek en visualisatie tot presentatie en evaluatie — Immersive technieken maken het ontwerp tastbaarder en begrijpelijker voor gebruikers én opdrachtgevers.
Volgens Iris raakt het meerdere leerlijnen binnen het curriculum. “Je werkt met technologie, maar ook met storytelling, met cultuur, met business. Het verbindt inhoud, vorm en beleving.”
Meer dan een VR-bril
Toch zijn er ook uitdagingen. Thyrza noemt de hoge kosten, het onderhoud van apparatuur en de beperkte kennis in de praktijk. “Een projector ophangen is één ding, maar weten hoe je hem wegwerkt, hoe het licht erop valt, hoe het geluid zich gedraagt — dat vergt samenwerking en inzicht.”
Daarnaast waarschuwt ze voor clichédenken: “Immersive Design is meer dan alleen een VR-bril opzetten. Je moet verder durven kijken, experimenteren met XR-technologieën en afvragen: wat past echt bij het verhaal dat ik wil vertellen?”
Samenwerken aan zintuigelijke ervaringen
Immersive Design vraagt om interdisciplinaire samenwerking. Techniek, ethiek, psychologie en ruimtelijk ontwerp komen samen. “De gebruiker is expert, de ontwerper is amateur,” zegt Thyrza. “Je moet samenwerken, onderzoeken, testen.”
Iris vult aan dat co-creatie essentieel is: “Je kunt een Immersive project niet alleen doen. Je hebt mensen nodig die specialist zijn in beeld, geluid, interactie. Alleen zo wordt het écht overtuigend.”
Voor jonge ontwerpers: begin gewoon
Wat zouden ze studenten en jonge ontwerpers willen meegeven? “Doe het niet alleen voor de show,” geeft Thyrza aan. “Denk goed na over wat je wilt overbrengen. Als je het goed inzet, blijft het mensen bij — en dat is het krachtigste wat je als ontwerper kunt bereiken.”
Iris moedigt aan om te oefenen, te experimenteren, en vooral niet bang te zijn. “Immersive Design lijkt misschien ingewikkeld, maar het begint gewoon met een goed idee. En met nieuwsgierigheid. Ga ermee spelen.”
De toekomst is zintuigelijk
Immersive Design is geen hype. Het is een verschuiving in hoe we kijken naar ruimte, naar beleving, en naar de rol van ontwerp. De toekomst van ontwerpen is mensgericht, verhalend en zintuigelijk. En die toekomst is al begonnen!
📬 Meer over de toekomst van ontwerpen?
 | A guest post by
|